به مناسبت ۸ مارس روز جهانی زن
کمونیسم کارگری و آزادی زن
گفتگو با مريم کوشا

یک دنیای بهتر: صد سال از ۸ مارس روز جهانی زن میگذرد. صد سال تلاش برای برابری زن و مردم در جهان. موقعیت زن را پس از این تلاشها در جهان کنونی چگونه می بینید؟
مریم کوشا: جنبش زنان برای آزادی و برابری در صد سال گذشته هم پیشروی داشته و هم عقب نشینی. پیشروی ها به همت جنبش زنان و جنبش عمومی علیه جنگ طلبی: و جنبش چپ در دهه 60 و 70 زنان را در موقعیت بهتری قرار داد. زنان بویژه در کشورهای غربی نسبت به 100 یا 50 سال گذشته از استقلال اقتصادی بیشتری در گذران زندگی شان برخوردارند. از نظر سیاسی و حقوق مدنی نیز ما شاهد دخالت فعالتر زنان هستیم. حق رای برای زنان اوایل قرن بیستم برسمیت شناخته شد. آنهم در نتیجه انقلاب روسیه بود. رشد سرمایه داری و تکنولوژی از یکطرف و جنبشهای اجتماعی از طرف دیگردر این صد سال تاثیر مستقیم در موقعیت بهتر زنان داشته است.
ولی در هر دوره که زنان خواسته های خود را بر جامعه حک کردند تلاش برای ترمز زدن به این پیشروی از طرف سیستم سرمایه داری و دولتها کم نبوده است. کماکان زنان از حقوق برابر برخوردار نیستند. کماکان دستمزد زنان با مردان برای کار مشابه برابر نیست. کماکان زنان بخاطر زن بودن و موقعیتشان در خانواده از موقعیتهای برابر برخوردار نیستند. خشونت علیه زنان حتی در پیشرفته ترین کشورها ابعاد وحشتناک دارد. فرهنگ غالب متاسفانه هنوز فرهنگ ضد زن است.
در بالا به عقب نشینی اشاره کردم. موقعیت زنان در کشورهایی مثل ایران و منطقه عقب نشینی بوده است- نه به این خاطر که زنان عقب نشینی کرده اند. به این خاطر که نیروهای ارتجاعی و بویژه اسلام سیاسی بر جامعه حاکم شده اند. همه میدانیم که چطوری قوانین عقب افتاده ضد زن مثل حجاب اجباری، سنگسار، آپارتاید جنسی و غیره موقعیت زنان را عقب رانده است. زنان در ایران این موقعیت را قبول نکرده اند و هر روز علیه آن مبارزه میکنند.
یک دنیای بهتر: در ایران مساله زنان یکی از محوری ترین مسائل جامعه است. زنان یک نیروی عمده در تحولات آزادیخواهانه و برابری طلبانه جامعه هستند. مصافهایی که پیشاروی این جنبش آزادی زن در جامعه قرار دارد را چگونه می بینید؟
مریم کوشا: هر گونه پیشروی جنبش برای آزادی و برابری زنان در ایران ارکان جمهوری اسلامی را بلرزه درمیاورد. زنان یکی از نیروهای محوری سرنگونی جمهوری اسلامی هستند. اولین حمله جمهوری اسلامی پس از سر کار آمدن سرکوب زنان بود. این سرکوب هنوز ادامه دارد و یکی از مولفه های اصلی در جلو گیری از پیشرفت جنبش زنان است. جنبش برای آزادی زن در ایران بسیار قوی است و خواستهای مشخص ضد اسلام سیاسی و برای سکولاریسم دارد ولی مورد خشونت دولتی است. حق تشکل و آزادی بیان از مردم در ایران سلب شده. این خود یکی از عوامل کند کردن پیشروی هر جنبش آزادیخواهانه است. از این نظر هر جنبشی که این دو خواسته یعنی حق تشکل و آزادی بیان را سرلوحه مباره خود قرار دهد عملا جاده را برای جنبش زنان صاف میکند. و متقابلا، هر گونه پیشروی جنبش زنان برای کسب این حقوق عملا موقعیت سایر جنبشهای آزادیخواه را بهتر میکند. موقعیت مبارزه سیاسی در ایران برای همه جنبشهای مترقی و برابری طلب ایجاب میکند که برای خواسته های به حق و رادیکال پایه ای مبارزه کنند. همبستگی با سایر جنبشهای اجتماعی در ایران یکی از حلقه های اساسی برای پیشروی جنبش زنان است.
یک دنیای بهتر: بنظر شما اصلی ترین حلقه ای که امروز برای پیشبرد امر آزادی زن در جامعه در دست گرفت کدامست؟ پیشروی جنبش آزادی زن به چه عواملی گره خورده است؟
مریم کوشا: یک مسئله که برای خود من مشغله فکری درست کرده عدم حضور یک جنبش قوی و رادیکال و موثر در کشورهای پیشرفته است. بنظر من جنبشهای اجتماعی و جنبش زنان آنطور که در قرن 20 جلوی صحنه و فعال بودند الان کمتر حضور موثر دارند. اشتباه نشود. سازمانهای فراوانی درسطح جهان وجود دارند که فعالانه کار میکنند. جلسه میگذارند وب سایت دارند ولی فوکوس و هم خط با یک افق بزرگ برای یک تغییر اساسی نیستند. این خود یکی از مولفه های مقایسه موقعیت زنان درصد سال گذشته و امروز است.  جنبش زنان در کشورهای  پیشرفته خود را به سازمانهای ان جی او که در کنار دولتها و ارگانهای بین المللی آرام آرام مشغول کرده اند و بعنوان گروه فشار عمل میکنند. در جای خود مهم و پرفایده است. ولی تعرضی نیستند. حضور وسیع و موثر در ابعاد اجتماعی ندارند. یک مثال خیلی ساده همین 8 مارس است. زمانی 8 مارس شهرهای اصلی این کشورها تبدیل میشد به حضور وسیع مردم با خواستهای برابری طلب. ما دیگر شاهد این تجمعات وسیع نیستیم. 8 مارس میاید و میرود و خیلی ها نمیفهمند که چه روزی بود. حلقه اصلی در این کشورها استفاده از امکانات موجود (بخصوص رسانه های عمومی) برای طرح خواستهای مشخص جنبش زنان است.
حلقه اولیه و اصلی در ایران و کشورهای تحت حکومت اسلام سیاسی از صحنه خارج کردن اسلام سیاسی از حکومت و دخالت درزندگی مردم است. جنبش برای آزادی زن در ایران بروشنی نشان داده است که از جمهوری اسلامی تنفر دارد و علیه آپارتاید جنسی و برای یک جامعه سکولار مبارزه میکند. حلقه اصلی اتحاد روی این خواسته ها و متشکل شدن است.
یک دنیای بهتر: چه پیامی برای ۸ مارس امسال به جامعه دارید؟ خطابتان به فعالین آزادی زن چیست؟
مریم کوشا: 8 مارس را به هر نحوی که میتوانیم باید زنده نگه داریم و مطالباتمان را تا هر جا میتوانیم در معرض دید بگذاریم. نه به آپارتاید جنسی؛ آزادی، برابری، سکولاریسم خواست ماست. *

 

گفتگوهای یک دنیای بهتر ( مصاحبه ها)